Çocuklarda İşitme Taraması Nedir?
İşitme taraması, bireylerde işitme kaybını hızlı ve etkili bir şekilde tespit etmek amacıyla yapılan ön değerlendirme testidir. Özellikle çocuklarda işitme taramaları, konuşma, dil gelişimi ve öğrenme becerilerinin sağlıklı şekilde ilerleyebilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre işitme kaybı, özellikle gelişmekte olan ülkelerde çocuk gelişimi üzerinde ciddi etkiler yaratabilmektedir. WHO – Childhood hearing loss
Evrensel Tarama Programları
Dünya genelinde ve Türkiye’de uygulanan başlıca işitme tarama programları şunlardır:
- Yenidoğan İşitme Taraması (Türkiye’de 2008 yılından beri uygulanıyor)
- Okul Öncesi İşitme Taraması (Türkiye’de henüz uygulanmıyor)
- Okul Çağı İşitme Taraması (2015-2016 eğitim yılından itibaren uygulanıyor)
Yenidoğan İşitme Taraması Nedir?
Yenidoğan işitme taraması, bebeklerin doğumdan sonraki ilk 24-72 saat içinde, hastaneden taburcu olmadan önce ya da ilk bir ay içerisinde yapılan hızlı ve ağrısız bir işitme değerlendirmesidir. Amaç, işitme kaybı olup olmadığını mümkün olan en erken dönemde belirlemektir.
Tarama Süreci ve Önemli Noktalar
- Tüm bebekler, 1 aylık olmadan işitme taramasına erişebilmelidir.
- Başlangıç taramasını ve tekrarlanan testleri geçemeyen bebeklere, 3 ay dolmadan odyolojik ve tıbbi müdahale yapılmalıdır.
- Kalıcı işitme kaybı saptanan bebekler, 6 aylık olmadan cihazlama sürecine ve ilgili destek sistemlerine erişmelidir.
- Aile, bu süreçte yalnız bırakılmamalı; işitme kaybı erken saptandığında aile, yönlendirme sistemiyle uzman merkezlere ulaştırılmalıdır.
- Cihazlama sürecinde bebekler; işitme cihazı, koklear implant ve diğer yardımcı işitme teknolojilerine hızlıca erişebilmelidir.
- Tüm işitme kayıpları, uzman odyologlar tarafından takip edilmeli ve değerlendirilmelidir.
Konuyla ilgili olarak daha önce yayımlanan “İşitme cihazı ile sosyal hayata uyum: 6 adımda bilgilenin” başlıklı içeriğimizden de yararlanabilirsiniz.
Okul Çağı İşitme Taraması Nedir?
İlkokul ve ortaokul dönemindeki çocuklarda uygulanan işitme taramaları, olası işitme kayıplarını erken aşamada tespit etmeyi amaçlayan basit ve hızlı uygulamalardır. Türkiye’de, Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü ve Milli Eğitim Bakanlığı iş birliğiyle yürütülen ulusal programlar kapsamında uygulanır.
Amaç: Çocukların okul başarısını ve sosyal uyumunu olumsuz etkileyebilecek işitme problemlerinin önüne geçmektir.
Ailelerin Dikkat Etmesi Gerekenler
- Okullardan gelen bilgilendirme formlarını dikkatle takip edin.
- Belirtileri göz ardı etmeyin.
- Şüpheli bir sonuç alındıysa, ileri tetkikleri geciktirmeyin.
Türkiye’de İşitme Taramalarının Önemi
Eğitim
- İşitme kaybı olan çocuklar, sınıf içinde yönergeleri kaçırarak öğrenme güçlüğü yaşayabilir.
- Erken teşhis, destekleyici eğitim önlemlerinin zamanında alınmasını sağlar.
- Türkiye’deki kalabalık sınıflar, özellikle hafif işitme kayıplarının fark edilmesini zorlaştırabilir. Tarama programları, bu gibi durumlarda farkındalık sağlayarak çocukların akademik olarak geri kalmasını engeller.
- Erken cihazlanan çocuklar, okuma-yazma ve öğrenme süreçlerine daha kolay adapte olur.
Dil ve Konuşma Gelişimi
- Beyin, seslere karşı en duyarlı dönemini ilk 3 yaşta yaşar.
- İşitme kaybı fark edilmez ve cihazlama gecikirse, konuşma bozuklukları görülebilir.
- Çocuklar dili, çevresindeki sesleri duyarak öğrenir.
- Bu nedenle taramalar, dil gelişimi açısından hayati önem taşır.
Sosyal Çevre
- İşitme kaybı, sosyal izolasyon, özgüven eksikliği ve davranış sorunlarına neden olabilir.
- Erken müdahale, çocuğun arkadaşlık ilişkilerini ve sosyal uyumunu destekler.
Kalıcı Kayıpların Önlenmesi
- Orta kulak iltihapları gibi tedavi edilebilir durumlar erken tespit edilir.
- İşitme cihazı veya koklear implant gibi çözümler zamanında uygulanabilir.
- Erken cihazlanan çocuklar, işitme cihazına daha hızlı uyum sağlar.
Türkiye’de Çocuklarda İşitme Kaybı Ne Sıklıkta Görülüyor?
Sağlık Bakanlığı verilerine göre:
- Yenidoğanlarda kalıcı işitme kaybı oranı: Binde 2–3
- Okul çağındaki çocuklarda geçici veya hafif kayıplar: %5–7
Bu oranlar, özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının ve orta kulak iltihaplarının yaygınlığı nedeniyle Türkiye’de işitme taramalarının önemini artırıyor.
Detaylı ulusal veriler için T.C. Sağlık Bakanlığı – Yenidoğan İşitme Taraması Programı sayfasına göz atabilirsiniz.
Çocuğumda İşitme Kaybı Olduğunu Nasıl Anlarım?
Bebeklerde ve çocuklarda işitme kaybı belirtileri yaş grubuna göre değişiklik gösterir. Ancak bazı sinyalleri erken fark etmek, süreci doğru yönetmek için kritik rol oynar.
Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), işitme kaybı belirtilerinin takibi ve müdahale süreci hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. AAP – Early Hearing Detection and Intervention
Bebeklerde (0–12 Ay)
- Yüksek seslere tepki vermeme
- Sesin yönünü bulamama
- 6-9 ayda babıldamanın başlamaması
- Tanıdık seslere ilgisizlik
Küçük Çocuklarda (1–5 Yaş)
- Konuşma gecikmesi
- Sık sık “Ne?” veya “Efendim?” deme
- TV’yi çok yüksek sesle dinleme
- Sosyal oyunlara katılmama
Okul Çağındaki Çocuklarda (6+)
- Derste başarısızlık
- Öğretmenin söylediklerini kaçırma
- Konuşurken sürekli tek kulağını kullanma
- Çekingenlik, içine kapanma gibi davranış değişiklikleri
Not: Bu belirtilerden biri bile gözlemlenirse, bir KBB uzmanına danışmak önemlidir. Özellikle sık kulak enfeksiyonu geçiren çocuklar, düzenli olarak izlenmelidir.
Ataduy’da Pediatrik İşitme Cihazları
Phonak Pediatrik
İsviçre merkezli Phonak, bebek ve çocuklara özel gelişmiş işitme cihazları üretmektedir. Çocukların dil ve konuşma gelişimini desteklemek için özel teknolojiler sunar.
Öne Çıkan Özellikler
- Çocuklara özel dayanıklı ve renkli tasarımlar
- Gürültülü ortamda konuşmayı netleştiren AutoSense Sky OS
- Roger Mikrofon Sistemi ile öğretmenin sesi doğrudan cihaza aktarılır
- Bluetooth uyumluluğu ve myPhonak Junior uygulamasıyla kolay takip
Phonak hakkında daha fazla bilgi için Phonak resmi web sitesine göz atabilirsiniz.
Unitron Pediatrik
Unitron, çocukların işitme ihtiyaçlarına uygun gelişmiş ses işleme teknolojileriyle donatılmış cihazlar sunar.
Temel Özellikler
- Küçük kulaklara uygun, darbelere dayanıklı modeller
- Gürültülü ortamlarda konuşmayı ayırt edebilen sistemler
- FM ve Roger sistemleri ile sınıf içi performansı artırma
- Ebeveyn ve odyologlar için kolay cihaz kontrol sistemleri
Daha fazla bilgi için Unitron’un resmi web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Her Erken Fark Edilen Çocuk Ataduy’da Sağlıklı ve Güvende Büyüsün!
Ataduy İşitme Merkezleri olarak, çocuklarımızın işitme sağlığını korumak ve geliştirmek için tüm uzmanlığımızla yanınızdayız. Erken tanı, doğru cihaz seçimi ve profesyonel destekle çocukların hem eğitim hayatında hem de sosyal yaşamlarında daha güçlü adımlar atmalarını sağlıyoruz.
İşitme taraması, bir çocuğun tüm yaşam kalitesini etkileyebilir. Siz de çocuğunuzun işitme sağlığı hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, Ataduy uzman kadrosu her zaman yanınızda.
Ayrıca “İşitme cihazı kullanımının ilk 7 günü: başlangıç rehberi ve ipuçları” yazımıza da göz atarak, cihaz sürecine nasıl kolay adapte olacağınızı öğrenebilirsiniz.
Ataduy İşitme Merkezleri
Çocuğunuzun sesi, geleceği olsun.
Odyolog Sinem Bahar Emre
